کتاب خواص الحیوان به دستور شاه عباس به فارسی ترجمه و طی چند سال گذشته تاکنون… توسط راقم این سطور تصحیح، شرح و تعلیق برآن افزوده شده است.
معرفی مولف وشرح محتوای کتاب
ابوالبقا کمال الدین دمیری (808-742 هـ.ق ) ,جانور شناس مشهوری بوده است.
او در مقام یک فقیه معروف شافعی ،« النجم الوهّان فی شرح المنهاج » را در 4 جلد نوشت که تفسیری بر« منهاج الطّالبین » – دستور العمل فقه شافعی توسط نویری – بود ، هم چنین در حدیث ، تفسیر پنج جلدی « الدّیباجه » را در زمینه ی « سنن ابن ماجد » نوشت.
کتاب « حیاه الحیوان الکبری » یا همان خواص الحیوان اثر معروف او در جانور شناسی است 0 کتاب جامعی است در زمینه زندگی حیوانات، رفتارشناسی حیوانات و داستانهایی درباره آنها ، که در واقع یک دائره المعارف حجیم فرا جانوری است و به تعداد زیادی از حیوانات ، به صورت الفبایی ، می پردازد . این مقالات از لحاظ حجم متفاوتند .
او همچنین در کتاب خواص الحیوان به بررسی برخی از حیوانات می پردازد . این مقالات از لحاظ حجم متفاوتند .برخی مانند یک رساله ی کامل ، طولانی است و برخی به چند خط محدود می شود . زیر هر مقاله ، اطلاعات به این ترتیب داده شده است :
1- نام حیوان از نظر لغوی و رفتار او در محیط و.. .. .
2- توصیف رفتاری حیوانات در زیستگاه خود.
3- آداب ورسوم در رابطه با حیوانات .
4- سوالهای شرعی و استفاده مشروع و نا مشرع از اجزای مختلف حیوانات حرام گوشت برای غذا و اهداف دیگر .
5- ضرب المثلهای مربوط به حیوانات
6- خواص پزشکی و درمانی اجزای مختلف حیوانات .
7- پنهان سازی و تلاش حیوانات برای دفع و فرار از خطر ها .
8- تعبیر خواب ؛ یعنی اگر آن حیوان در خواب دیده شود ، چه تعبیری دارد .
9- اثر دمّیری محبوبیت زیادی یافت و در قاهره و انگلستان بارها به چاپ رسید .
محمد بن موسی بن عیسی بن علی دمیری در سال 742 هـ. ق در قاهره متولد شد . او نزد فقیه بزرگ شافعی ، سبکی ، و معلمان دیگر آموزش دید و در فقه ، حدیث ، تفسیر قرآن و ادبیات دانش کسب کرد . وی بعد از آن در الأزهر به معلمی پرداخت و مطالعات وسیعی را در زمینه ی جانوران انجام داد . او بعد از عمری تعلیم و تدریس در سال 808 هـ .ق از دنیا رفت و در قبرستان صوفی ، در کنار «جامع سعید السداء» دفن شد
